Thông thường, con bánh canh ngon được làm từ gạo Nàng Thơm loại cũ, gạo đã để vài ba tháng mới cho bánh độ dẻo dai nhiều hơn.

Tuỳ theo từng vùng mà cách bắt bánh bột gạo khác nhau. Miền Trung thường tạo con bánh vuông, dài cỡ gang tay, miền Nam thì bắt con bánh có phần tròn và mập mạp hơn, trông giống sợi bún khổ to. Sợi bánh bột gạo miền Nam được nấu chín trước khi cho nước dùng vào, nên tô bánh canh trong veo. Trong khi người Trung (đặc biệt là xứ Huế) lại có thói quen xắc ngay sợi bột vào nồi nước lèo, nên tô bánh canh sền sệt và màu đục.

"Đại diện" cho tô bánh canh nước trong miền Nam phải kể đến bánh canh Trảng Bàng (Tây Ninh). Món ăn này có vị ngọt từ một thứ nguyên liệu độc nhất là thịt heo. Nước dùng được làm ngọt bằng cách hầm kỹ xương heo và các loại củ, chan lên bánh canh và dùng kèm với thịt bắp heo xắt mỏng, miếng thịt nạc mềm, giò gân giòn, dai hay giò nạc béo thơm. "Kết duyên" cùng bánh canh còn có đĩa rau đặc sản rất lạ miệng, gồm đủ thứ đọt như đọt cóc, đọt xoài, đọt mít… và nhiều thứ rau sông độc đáo khác. Nước chấm đi kèm phải là chén nước mắm tiêu (nước mắm nguyên chất), không pha chế thêm một thứ gì khác để tránh làm hỏng vị ngon.

"Đại diện" cho bánh canh bột gạo miền Trung không gì khác ngoài bánh canh cá lóc Huế. Ăn món này thích thú nhất có lẽ là khâu… ngắm người bán thoăn thoắt thả từng sợi bột vào nồi, đầy điêu luyện. Bột gạo sau khi được nhào đủ độ mịn và dẻo sẽ được vo thành từng viên lớn, đắp lên xung quanh một cái chai bằng sành rồi cán mỏng. Người bán một tay cầm chai, một tay cầm miếng thiếc xắt từng sợi bột vào nồi nước sôi sùng sục. Bánh canh cá lóc Huế ăn rất hấp dẫn, bởi ngoài vị ngọt của cá lóc tươi, còn có vị béo ngọt của chả tôm, cùng nước dùng sánh đặc màu vàng tươi mỡ màng, nhiều rau thơm. Tô bánh canh Huế nhỏ, người khỏe có thể ăn một lần vài ba tô mà vẫn chưa thấy đã thèm.

Riêng dọc duyên hải miền Trung có món bánh canh cá biển, cũng dùng với sợi bột gạo trắng tươi, như bánh canh chả cá Nha Trang chẳng hạn. Vị ngon của món này hầu hết tập trung vào món chả cá quết. Chả ngon phải làm từ cá biển tươi như cá thu hay nhồng hương, không lẫn cá tạp. Cá phải được quết bằng tay (chứ không xay), quết đến độ đều và dẻo cũng vô cùng nhọc công. Vì sự kỳ công này mà món bánh canh dân dã mới có được vị ngon làm xiêu lòng người và trở thành một thứ đặc sản bình dân của ẩm thực Việt.

Hải Yến