Khi nói tới bánh đúc người ta nghĩ ngay món bánh này là của con nhà nghèo, món ăn dân giã của người nông thôn nơi miền quê Việt Nam. Mà bao đời như thế rồi, sao có thể khác được với nguyên liệu làm bánh chỉ đơn giản là bột gạo, chút nước vôi trong, nếu có thêm gia vị thì cũng chỉ có muối, mỡ lợn. Tất cả cho vào nồi rồi quậy lên cho tới khi bột sền sệt lại thì tắt bếp, đổ bột thành bánh trên những tàu lá chuối xanh. Đợi tới khi bánh nguội thì lấy tay bẻ, hoặc lấy dao cắt thành miếng nhỏ, ăn không hoặc chấm với chút tương bần thì ngon tuyệt.

Trong những lần họp chợ phiên nơi miền quê chẳng thể thiếu những mẹt bánh đúc của những bà, những cô miệng vừa nhai trầu vừa cười nói luyên thuyên. Nhờ có những mẹt bánh đúc ấy mà nhiều chàng thi sĩ đứng tựa góc khuyất nào đó ngắm nhìn những cô thôn nữ mặc áo yếm, tình tứ mà nghĩ ra không biết bao nhiêu là thơ ca. Cũng từ đó mà thứ bánh lạ chỉ làm bằng bột gạo ấy mới có dịp du nhập vào thành phố, và tiếng rao “ Ai bánh đúc… đi… trở nên thân thuộc trên mọi nẻo đường.

Hình ảnh người phụ nữ lúc lỉu với đôi quang ghánh, ghánh hai mẹt bánh đúc rảo bước giữa những vòng xe đã được nhiều người để ý, cư dân thành phố, nhất là Hà Nội đã tiếp nhận món bánh đúc như cái thú ăn chơi tao nhã của người sành ăn, cùng với món bánh cuốn nổi tiếng Thanh Trì.

Ai… bánh đúc… đi… nghe những âm thanh ấy lạc vào giữa phố phường của Hà Nội, trong buổi chiều se lạnh nào đó… chợt khiến lòng người vương vấn khôn nguôi. Nhà văn Vũ Bằng đã không tiếc lời ca ngợi miếng bánh đúc "mặt mịn và bóng như da người phụ nữ vừa tắm xong". Bánh đúc là món quà nơi miền quê mang lên tặng thành phố, vừa rẻ vừa ngon, thử tìm xem có thứ gì đắt hơn bánh đúc.

Theo thời gian bánh đúc đã có vị trí trong lòng người thành phố, bánh đúc dần dà được cải tiến cho phù hợp với thị hiếu tiêu dùng. Trên những những mẹt bánh đúc đã có thêm nhiều màu sắc, các hương vị khác nhau. Cũng vẫn dùng nguyên liệu chính là bột gạo đấy, nhưng nay người ta đã cách tân để tăng phần hấp dẫn, lạ mắt, ngon miệng hơn. Bánh đúc có thêm tên mới bánh đúc nhân thịt, bánh đúc nhân dừa, bánh đúc lá dứa…

 Ở Hà Nội  những năm về trước ai muốn thưởng thức lại món ăn chơi một thời này thường tìm đến phố Lê Ngọc Hân. Chỉ có ở con phố này  mới có được một đĩa bánh đúc như ý mình, vừa ăn vừa cảm nhận vị ngòn ngọt của bột gạo, vị beo béo của mỡ heo, vị nồng nồng của nước vôi trong… hòa quyện vào trong từng miếng bánh đúc.
Giờ đây món bánh đúc dần già được ít người yêu thích, trên những nẻo đường đã thiếu vắng hình ảnh những phụ nữ với đôi quang ghánh lúc lỉu trên vai rảo bước cùng mẹt bánh đúc, cất tiếng rao trong gió “ Ai… bánh… đúc … đi…”

Đoàn Xuân.