Đến Ninh Hòa, dù ban ngày hay ban đêm, bạn cũng có thể tìm thấy những hàng bún cá. Chẳng thể nào đếm xuể số lượng hàng bún cá ở cái thị trấn nho nhỏ này. Những gánh bún cá bên đường , những chiếc lều be bé che tạm , những quán cóc với vài bộ bàn ghế... Quán nào cũng giản dị, xuềnh xoàng, nhưng rất đông khách. Vị ngọt thanh tao của những tô bún cá đã trở thành món ăn không thể thiếu của người dân nơi đây !

Nước lèo để chan bún cá được nấu từ chả cá và cá dầm. Chả cá thường làm từ cá đỏ, cá nhồng, hoặc cá thu ảo. Đến mùa, cá thu ảo nhiều  và rất rẻ. Chả  làm từ cá thu ảo ngon tuyệt vời không gì sánh bằng. Cá làm chả phải lựa cá tươi, làm sạch, lóc lấy thịt rồi cho vào cối quết. Quết chả hoàn toàn không khó, chỉ cần bạn chịu khó ngồi lâu một chút là sẽ có những miếng chả dai và ngon. Quết khoảng 20 phút, bạn bắt đầu vừa quết vừa cho gia vị như đường, muối, bột ngọt, tỏi, tiêu hột.. Trong khi quết, để chày không bị dính cá, bạn nhớ vừa quết vừa nhúng chày vào dầu ăn. Khi nào thịt cá dẻo, dính chặt vào nhau là cá đã đạt yêu cầu. Viên cá thành những viên chả nhỏ hoặc lớn tuỳ theo ý thích của bạn .

Ngoài ra , bạn cũng có thể làm chả cá mà không cần phải cho vào cối quết bằng cách sau khi nạo lấy thịt cá, dùng tay bóp cho thịt cá  thật nhuyễn , sau đó bốc từng vốc thịt cá đập thật mạnh xuống mặt bàn hoặc mặt thớt ... cứ làm như thế đến khi cá quyện vào nhau là được .

Cá dầm thường là thịt cá cờ hoặc cá bò. Người dân Ninh Hoà chỉ nấu cá từ biển Hòn Khói - Ninh Hoà chứ không thích cá ở những nơi khác, vì mọi người cho rằng cá biển Hòn Khói ngon và ngọt hơn. Cá và chả cá được bỏ vào nồi nước đang sôi, khi cá chín thì  dầm nhỏ theo từng thớ thịt.

Một điều quan trọng khi nấu nước lèo là phải giữ cho nước không bị đục. Nồi nước lèo trong , ngọt  và vừa ăn là đạt yêu cầu. Thêm một vài lát cà chua xắc mỏng và ít hành lá xắc nhỏ vào thì nồi nước bún của bạn càng thêm hấp dẫn!

Bún ở Ninh Hoà có hai loại: bún rời hoặc bún lá. Bún lá làm công phu hơn do phải vắt bún thành từng khoanh nhìn như chiếc lá và xếp trên ngững miếng lá chuối. Mọi người thường thích ăn bún lá hơn vì nó vừa ngon miệng, vừa đẹp mắt .

Rau sống dùng để ăn bún gồm xà lách, bắp chuối  xắc nhỏ  trộn với giá, rau thơm, dưa leo .

Ăn bún kèm rau sống, nặn thêm chút chanh, thêm chút ớt. Vừa nóng, vừa cay , vừa ngọt... lại rất bình dị, giản đơn như chính con người Ninh Hòa, vì thế mà bún cá trở thành món ăn quen thuộc của người dân nơi đây .

Huỳnh Thanh Hương