Người dân vùng đồng bằng Bắc Bộ thường làm xôi khúc vào mùa lá  khúc -  khoảng tháng 3 âm lịch khi những cơn mưa phùn mùa xuân còn sót lại, hay ngày tám (tháng 8) khi trên những thửa ruộng đã gặt xong, lá khúc mọc quanh bờ.

Có lẽ với nhiều người,  xôi khúc chẳng có gì lạ nữa, nhưng để ăn một chiếc bánh khúc cho ra hồn và nhớ đời thì chẳng đâu bằng Hà Nội trong thời tiết se lạnh cuối thu đầu đông. Bạn sẽ suýt xoa vì vừa ăn vừa thổi. Những hạt xôi nếp trắng tinh bọc bên ngoài lớp bột dẻo thơm, khi đưa vào miệng cắn nhẹ, bạn sẽ cảm nhận vị bùi béo và thơm nồng của nhân đậu xanh trộn thịt mỡ...

Gạo nếp làm bánh khúc phải được chọn lựa rất kĩ, bởi nếp có ngon thì bánh mới dẻo và mềm. Lá khúc là thành phần không thể thiếu của bánh khúc, lá khúc xay nhuyễn vắt lấy nước cốt, trộn chung với bột nếp nhào thật kĩ. Nhân bánh làm bằng đậu xanh đãi vỏ, hấp chín giã tơi, trộn chung với thịt mỡ hay thịt ba rọi, ướp gia vị tiêu, muối vừa ăn. Khi làm bánh thì viên nhân lại thành những phần bằng nhau, lấy một lượng bột vừa đủ, cho phần nhân vào, vo tròn lại sao cho khít miệng bánh. Lúc hấp cứ một lớp nếp hạt, là một lớp bánh, xếp đầy vỉ thì nổi lửa khoảng 45 phút là chín. Bánh chín lấy ra sẽ có một lớp áo xôi khoác bên ngoài trông rất đẹp.

Nhiều người xa Hà Nội có dịp về đều tranh thủ tới tiệm bánh khúc Quân số 35 Cầu Gỗ, Hoàn Kiếm chỉ để vừa ăn bánh khúc, uống trà nóng, im lặng nghe giọng nói ngọt ngào của người Hà Nội… để thỏa nỗi thèm nhớ sau bao ngày “chờ” lại được ăn thứ bánh dẻo dẻo, thơm thơm ấy.

Người dân quanh khu phố Cầu Gỗ - Hà Nội mấy chục năm qua đã gắn bó với tiếng rao vào mỗi sáng “Bánh khúc nóng đây”... Với thời gian,  bánh khúc đã có một đời sống khác, từ đi bộ trên đôi quang gánh, bánh khúc di chuyển sang xe máy trong nội thành, xa hơn nữa ra Bắc vào Nam thì đi bằng ô tô, tàu hỏa, máy bay… Bánh khúc sang tận trời Tây, những chiếc hộp được đóng gói sẵn vận chuyển bằng đường hàng không, khi ăn chỉ việc hấp lại, hương vị cũng như độ dẻo thơm không hề thay đổi… Mỗi chiếc bánh khúc khi đó đã gói trong lòng mình nhiều nỗi nhớ quê hương. Nếu có dịp tới Hà Nội,  mời bạn hãy thử hương vị dẻo, thơm, bùi, béo của loại xôi khúc này.

Đoàn Xuân