Cho đến lúc này, sau gần 20 năm xa cách, vẫn chẳng ai trong chúng tôi có thể quên được hương vị loại nước uống này của nước Nga xa xôi. Người Nga yêu nước kvas của họ vì đó là thứ nước truyền thống, thứ nước bổ dưỡng… nhưng những sinh viên Việt Nam từng sống trên nước Nga như chúng tôi, yêu mến nước kvas có lẽ còn vì một lý do rất “dễ thương”: khi các kios nhỏ bắt đầu mở cửa bán kvas nghĩa là mùa hè đã đến, là nắng dịu dàng ấm áp xua đi những ngày đông rét mướt, những ngày tuyết tan lầy lội. Còn gì tuyệt vời hơn khi được mặc váy hoa, thả chân trần, đứng uống ly kvas mát lạnh, ngây ngây men say, thơm thơm mùi nắng, dưới những tán lá phủ rợp màu xanh non ngọt ngào.

 

Kvas là một loại nước truyền thống của Nga. Lần đầu tiên kvas được nhắc đến trong các thư tịch cổ có lẽ là năm 989, khi Công tước Vladimir ở Kiev đưa các thần dân của mình gia nhập đạo Thiên chúa. Khi đó trong sử đã viết: "Phân phát cho dân chúng thức ăn, mật và kvas."

Kvas được làm từ mạch nha, lúa mì đen và đại mạch. Theo các bà cụ Nga thì nấu kvas theo công thức cũ rất phức tạp, công phu và phải trải qua công đoạn, từ việc ngâm hạt, đợi nó nảy mầm và bốc hơi cho đến khô, xay nhỏ và chuẩn bị ủ men kéo dài đến hơn 70 ngày. Tuy kỳ công như vậy nhưng ngày xưa, hầu như bất kỳ người phụ nữ Nga nào cũng biết nấu kvas và nướng bánh mì đen.

Ngày nay, những truyền thống đó đã mai một. Người ta thường mua nước kvas chế biến sẵn, thậm chí cả kvas đóng thành lon, được sản xuất theo quy trình công nghệ hiện đại. Các bà cụ Nga luôn  khẳng định, kvas bán sẵn chẳng ngon, chẳng đúng mùi vị xưa nhưng với những người trẻ thì điều đó có hề chi. Kvas mới được chấp nhận, được yêu thích và dưới ánh nắng hè nóng nực, người ta vẫn xếp hàng dài để mua một li kvas vàng nâu óng ánh, thậm chí mua nguyên bình lớn về cất tủ lạnh uống dần.

Kvas không chỉ được yêu thích nhờ giá trị dinh dưỡng, mà các nhà khoa học còn kết luận kvas tác dụng lên cơ thể cũng tương tự như sữa chua đặc, sữa chua của ngựa và axit chua. Kvas cũng như mọi sản phẩm lên men của lactate, giúp điều hòa hoạt động giữa ruột và dạ dày, ngăn ngừa những vi khuẩn gây bệnh, tăng cường quá trình trao đổi chất và có tác dụng tốt với hệ tim mạch. Những khả năng chữa bệnh của kvas có được là nhờ hàm lượng axit sữa, vitamin, những aminoaxit tự nhiên, các loại đường và các nguyên tố vi lượng khác có trong nó.

Với tất cả những đánh giá đó, với người Nga, kvas là đồ uống không cồn không có đối thủ về giá trị dinh dưỡng. Và cho đến giờ, đã hàng ngàn năm sau khi được nhắc đến lần đầu trong sách sử, người Nga vẫn cứ yêu thích thứ nước uống không cồn mà đủ sức làm bạn ngây ngây, say say đó.

Tại Việt Nam, không chỉ bạn tôi, người đã 20 năm rời xa nước Nga, vẫn cày cục chế biến bắt đầu từ ổ bánh mì đen, cho đến những ly kvas vàng óng ánh, thơm nức hương vị mùa hè mà nhiều nhà hàng Nga của ngườiViệt cũng thử chế biến nó. Và chúng tôi, những người từng một thời gắn bó với nước Nga, cũng sẵn sàng bỏ ra vài chục ngàn đồng để uống một ly đầy ắp những kỷ niệm Nga tuyệt vời và thân thương.

Khánh Chi