Năm 1945 ông Lào Sa từ Triều Châu (Trung Quốc) đến Cầu Kè (Trà Vinh) lập nghiệp, sinh sống nhờ nghề làm xá pấu. Xá pấu của ông có mùi thơm, ngon không mặn chát, giòn, càng để lâu càng ngon. Từ đó, xá pấu của ông có thương hiệu “Chệt Sa”. Sau này, khi người con dâu kế tục nghề làm xá pấu, bà con địa phương gọi tên thành “xá pấu bà Da”.
Để có một ký xá pấu ngon phải mất 10 ký củ cải trắng tươi. Củ cải để làm xá pấu là củ cải trồng đất giồng suôn, chắc thịt, không bị sâu. Xá pấu của bà Da làm theo kiểu thủ công gia đình. Củ cải tươi phơi héo rồi cho vào khạp kèm theo lớp muối đầu tiên, rồi tiếp tục lớp củ cải lớp muối.
Sau hai ngày phơi nắng, dỡ nắp khạp lấy củ cải ra, bỏ muối và nước. Tiếp tục, ướp lại như trên nhưng lượng muối lúc này ít hơn. Sau 3 ngày thì dằn cứng củ cải trong cái khạp đã phơi nắng thật khô, phủ lớp muối hạt kín mặt rồi dằn cứng lại, trét đất sét hay xi măng để không khí không lọt vào. Khoảng thời gian 2 tháng sau là có thể ăn được, vị mặn vừa giòn vừa ngọt. Mỗi buổi sáng, bà Da đem một ít xá pấu ra ngồi góc chợ bán, gặp lúc bà con đi chợ mua nhiều, bà phải chạy ngược về nhà hơn cây số để lấy. Bà phải bỏ công như vậy vì theo bà, xá pấu đậy kín để giữ hương vị của nó, loại này “kỵ ra gió”.
Xá pấu mặn nhưng không mặn chát, chế biến gì cũng ngon. Trộn giấm đường ăn với cháo trắng, xá pấu xào với thịt ba rọi, chiên hột vịt ăn cơm... Còn khi hầm cùng xương giò heo, xá pấu vẫn giữ được độ giòn vốn có. Thậm chí, bữa nào trộn xá pấu với đường, tỏi, ớt, nặn chanh… đảm bảo nồi cơm lại vơi nhiều hơn mọi khi. Trong khi đó, dân nhậu lại khoái xắt mỏng xá pấu trộn với thịt luộc, tép, đậu phộng, rau thơm, tỏi… để làm thành mồi "bén".
Xá pấu của bà Da không những bán tại Cầu Kè mà nhiều nơi khác cũng thường tìm đến mua. Thậm chí cả những người định cư nước ngoài gốc quê Trà Vinh thi thoảng cũng săn lùng khi về quê.
Bà Da nói nước xá pấu ở đáy khạp có thể trị bệnh ăn không tiêu, đau bao tử rất hữu hiệu.
Thông tin thêm: Giá: 30.000 đồng/kg. Địa chỉ: bà Tô Thị Da
khóm 1, thị trấn Cầu Kè, Trà Vinh - ĐT: 074 381 4632
