Don là món ăn thừa vẻ dân dã nhưng cũng đầy phong vị, đặc sản của vùng đất Quảng Ngãi khô cằn, đầy nắng gió và mưa lũ.

Người ta truyền nhau câu chuyện, từ xưa người dân Quảng Ngãi trên đường vào Nam lập nghiệp, khắc phục cảnh gian khó của miền quê đầy nắng gió, luôn mang theo bên mình món don dân dã, ăn trong những lúc đói lòng và gợi nhớ quê nhà. Để rồi, không biết từ khi nào, món don tưởng chừng như bình dị ấy lại trở thành món đặc sản của người dân ở TP. HCM.

Nghe đến món don, ngoài những người gốc Quảng thì có lẽ không ai biết được đó là món ăn như thế nào nếu như chưa từng ăn thử. Don có hình dáng tương tự con hến nhưng nhỏ hơn, có vỏ màu vàng hoặc màu đen nhạt. Ở Quảng Ngãi, don sống tập trung ở sông Trà Khúc và sông Vệ, chỉ xuất hiện vào khoảng đầu năm cho đến hết hè. Cứ mỗi khi thủy triều xuống, người dân hai bên bờ sông lại rủ nhau đi bắt don.

Cách chế biến don rất đơn giản, sau khi bắt don về, sẽ được rửa sạch qua vài lượt nước rồi cho vào nước vo gạo ngâm khoảng 4 tiếng đồng hồ. Làm như vậy để don nhả hết đất cát. Don ngâm xong được vớt ra và đem đi luộc, với một nguyên tắc nhất định: 1 chén don kèm 2 chén nước. Canh khi nước sôi dùng đũa khuấy đều để don bung vỏ. Chất ngọt trong thịt don tiết ra làm cho nước luộc có màu trắng đục và vị ngọt thanh rất đặc trưng. Khi don chín cho vào rổ đãi lấy ruột để riêng vào bát, phần nước luộc don được lắng cặn và nêm nếm cho vừa ăn.

Nghe tên don có vẻ lạ nhưng món ăn này lại rất đơn giản, chỉ gồm một tô nước có một ít don, hành tây và một bánh tráng gạo nướng giòn. Đơn giản, bình dị là thế nhưng ai đã được thưởng thức một lần chắc sẽ không bao giờ quên. Ăn don không thể thiếu món ớt xiêm xanh đặc trưng. Một bát don bốc khói được dọn lên, dùng thìa dằm trái ớt xiêm xanh cho vào, khi ăn don bạn phải vừa ăn, vừa húp nước mới có thể cảm nhận hết được cái vị ngọt của nước, cái dòn mềm của bánh tráng nướng cùng cái vị cay xè của ớt xiêm tạo nên một món ăn lạ miệng nhưng rất ngon.

Có thể nói món don như đặc tính của người đất Quảng, không cầu kỳ, không đắt đỏ, cái ngon tự nhiên đến từ vị ngọt thanh lạ của con don trên mảnh đất quê hương đã tạo nên một đặc sản, một niềm tự hào của ẩm thực Quảng Ngãi.

Muốn thưởng thức món don của người Quảng Ngãi ở Sài Gòn, bạn có thể đến quán Bột ở địa chỉ: 183E Nguyễn Văn Đậu,  quận Bình Thạnh. Hoặc quán Ngọc Điệp ở 108, Nguyễn Văn Đậu, quận Bình Thạnh. Mỗi bát don có giá 15.000 đồng.